Kraków, Karmelicka 35


Kamienica własna architekta Teodora Talowskiego, tzw. dom "Pod Pająkiem". Zbudowana w latach 1889-1890 z czerwonej cegły i kamienia. Cechuje ją charakterystyczne dla tego artysty swobodne przetwarzanie stylów historycznych (gotyku i renesansu flamandzkiego) oraz artystyczna gra materiałami budowlanymi. Zbliżają ją do secesji asymetryczne układy i zwieńczenia okien oraz dowolne, zaskakujące rozmieszczenie dekoracji.


© muzeumsecesji.pl 2005
Powiększenie Powiększenie
Powiększenie Powiększenie



A tak opisuje tę kamienicę Joanna Jabłońska w referacie "XIX-wieczna architektura Krakowa" (dotępnym gdzieś tam w sieci):

Elewacja została zakomponowana niesymetrycznie. O ile parter budynku czytam jako pięcioosiowy, wręcz symetryczny, to już na pierwszym piętrze, zamiast jednego z okien znajduje się wykusz - na pierwszy rzut oka gotycki, ale przecież zwieńczony manierystycznym szczytem z białego kamienia. Dalej jest "jeszcze gorzej", nie ma pięciu okien, ale cztery, a to ostatnie umieszczone jest w miejscu, gdzie powinien być mur, dodatkowo (...) nie jest ono prostokątne, jak pozostałe, ale kwadratowe. Kwadratowe okno przy głębszej analizie okazuje się mieć gotyckie laskowanie, choć poszczególne słupki są dużo grubsze, niż ich gotyckie odpowiedniki. Nie przypominam sobie też żadnego gotyckiego okna, które by miało kwadratowy kształt. Zraz nad nim przebiega przekątniowo umieszczony ornament, złożony z dwóch części, podobnych, lecz nie takich samych. Są prawie płaskie zaznaczające się niewielkim światłocieniem. Ostatnia kondygnacja też zawiera niespodziankę - czwarte okno zakończone jest półkoliście. Tuż przy nim pojawia się rzeźba, "przytulona do ramy okiennej", choć ma tyle miejsca, że mogłaby pojawić się w połowie odległości miedzy oknami. Ponadto półokrągłe okno i rzeźbę dociska gzyms. "Opadł" na te elementy, choć "symetryczny" do niego gzyms, po drugiej stronie szczytu, zachowuje właściwe gzymsowi wieńczącemu miejsce. Nad całością króluje szczyt, również niesymetryczny - zarówno w kształcie jak i w rozkładzie rzeźb. Ze szczytem, który można by nazwać manierystycznym, konkuruje baszta, umieszczona na narożu budynku, przywodząca na myśl średniowieczne twierdze. Kontrast jest naprawdę duży. Architektura Talowskiego obfituje w efekty fakturowe. Dzięki temu, że posługiwał się różnymi rodzajami cegły: surową, sczerniałą, ponadto formowaną nierówno i chropowato, która musiała posiadać różne guzy i narośla. Cegła w kamienicy "Pod Pająkiem" była specjalnie dobierana, w sposób mający imitować archaiczność muru i jego narastanie.


Powrót do strony głównej